Intro

Enkelverstuikingen zijn één van de meest frequente kwetsuren ter hoogte van de enkel, maar ook algemeen één van de meest frequente sportblessures die worden gerapporteerd. Een enkelverstuiking kan gebeuren door een kanteling van de voet naar binnen, maar kan evengoed door een andere foute beweging van de enkel. 

Bij een klassieke enkelverstuiking zal het buitenste deel van de enkel een korte, krachtige rekkracht ervaren die kan leiden tot een letsel van een ligament of een spier aan de buitenzijde.

De voet kan ook in een andere richting of zeer fors verstuikt zijn, wat letsels kan geven op andere plaatsen in de enkel en de middenvoet. Zo kan er ook een probleem ontstaan aan de binnenzijde van de enkel, in de syndesmose, in het subtalaire gewricht of in de middenvoet. De arts zal dit met behulp van een klinisch onderzoek en eventuele medische beeldvorming bepalen.

Oorzaak

De oorzaken zijn vaak sportblessures zoals bijvoorbeeld fout neerkomen, duels, oneffenheden op de ondergrond, maar kunnen evengoed tijdens het dagdagelijkse leven plaatsvinden. Risicofactoren om een enkel te verstuiken kunnen zijn: neurologische afwijkingen, spierzwakte, standafwijking van de achtervoet. Een belangrijk risicofactor is ook de aanwezigheid van voorgaande enkelverstuikingen. 

Anatomie

De enkel omvat de verbinding tussen het onderbeen en het bovenste sprongbeen, of ook wel een talus genoemd. Onder de talus bevindt zich het hielbeen of het calcaneus. Naar de middenvoet wordt er connectie gemaakt tussen de talus en de middenvoet via het talonaviculaire gewricht samen met het gewricht tussen het hielbeen en het andere botje van de middenvoet, namelijk het cuboïd. 

Deze diverse gewrichten bevatten ligamenten. Dit zijn kleine verdikking in het kapsel die ervoor zorgen dat de gewrichten op hun plaats blijven en toch een goede beweeglijkheid mogelijk is. Tijdens een enkelverzwikking kunnen deze ligamenten gedeeltelijk of zelfs volledig scheuren. De buitenzijde van de enkel wordt gestabiliseerd door 3 gewrichtsbanden: het voorste talofibulaire ligament, het fibulo-calcanaire ligament en het achterste talofibulaire ligament. Het is echter ook mogelijk dat de ligamenten aan de binnenzijde of de ligamenten die de enkelvork verstevigen beschadigd geraken.

Symptomen na een verstuiking

• Zwelling
• Lokale drukpunten op de plaats waar de ligamenten gescheurd zijn
• Blauwverkleuring
• Pijn bij steunname of mobilisatie

De arts zal tijdens het klinisch onderzoek deze tekens opzoeken, bekijken en zo nodig medische beeldvorming aanvragen om andere onderliggende letsels uit te sluiten en de aanwezigheid van ligamentaire letsels op te sporen. 

Behandeling

Indien het gaat om een enkelverstuiking zonder breuken en zonder duidelijke impact op de stabiliteit van de enkel, zal er een aangepaste behandeling worden gestart met in de acute fase: rust, compressief verband, eventueel met twee krukken, ijsapplicatie en elevatie. 

In de subacute fase en na verdere oppuntstelling door de arts, kan er onmiddellijk gestart worden met een protectieve brace en kinesitherapie. De brace dient om rotatiebeweging bij inversie en eversie tegen te gaan, doch wel het op en neer bewegen van de enkel mogelijk te houden. Ook zal de enkel in deze fase erg verzwakt zijn, wat de kans op nieuwe verstuikingen erg groot maakt. De brace zal hiertegen beschermen. 

De kinesist zal in eerste instantie nadruk leggen op het wegwerken van de zwelling en verbeteren van de mobiliteit om dan in derde tijd krachtoefeningen te starten in combinatie met proprioceptieve oefeningen om de stabiliteit te verbeteren. 

Studies tonen aan dat het vroegtijdig mobiliseren en het vroegtijdig steunen op de enkel binnen de pijngrenzen een beter resultaat biedt dan langdurig gipsen. Dit gaat dan niet alleen over het opklaren van de pijnklachten, het gunstig laten genezen van de ligamenten zonder laksiteit, maar ook over de kans om lange termijn te hervallen en nieuwe enkelverzwikkingen door te maken. 

De protectieve wordt in principe gedurende vier weken aangehouden en dient dan te worden afgebouwd. Er blijft eventueel een optie om bij sporthervatting in eerste instantie de brace nog even verder te gebruiken of taping te voorzien. Op termijn is het wel de bedoeling om de brace volledig af te bouwen.

Na een acute enkelverstuiking kan de enkel meestal vanzelf genezen, mits voldoende bescherming en kinesitherapie. Na deze revalidatieperiode van ongeveer drie maanden zou de pijn en het instabiliteitsgevoel moeten verdwenen zijn. Zoniet, dringt een nieuwe evaluatie door hun behandelende arts zich op. 

Opvolging bij blijvende last

In regel wordt er afgesproken om bij blijvende last of bij blijvende instabiliteit na twee à drie maanden een nieuw onderzoek bij de behandelende arts te voorzien, waarbij zo nodig bijkomende beeldvorming onder de vorm van MRI-scan zal worden voorzien.