Kruisbandletsel

De voorste en achterste kruisband bevinden zich centraal in de knie en lopen gekruist over elkaar.  Ze zorgen voor de voor-achterwaartse stabiliteit van de knie. De voorste kruisband speelt daarnaast ook een belangrijke rol in de rotatie-stabiliteit. De menisci zijn secundaire stabilisatoren en deze zijn kwetsbaar als de kruisbanden niet meer functioneren. Verlies aan kruisband en meniscale functie kan versnelde artrose veroorzaken.

Oorzaak

Een kruisbandletsel is een traumatisch letsel. Voorste kruisbandletsels zijn het meest frequent en zijn vaak sportletsels (voetbal,ski,basketbal,squash…)

Een letsel van de voorste kruisband ontstaat door een geforceerde beweging:

• draaibeweging of torsietrauma
• overstrekken of hyperextensietrauma
• hypervalgustrauma (na scheuren van de binnenste band)

Een letsel van de achterste kruisband ontstaat door een slag op het onderbeen naar achter zoals bij een verkeersongeval (dashboardtrauma) of door een val op de voorzijde van het scheenbeen.

We onderscheiden:

• een verrekking of elongatie
• een gedeeltelijke scheur of partiële ruptuur
• een volledige scheur of totale ruptuur (meest frequent voor de voorste kruisband!)

Bij kruisbandletsels zijn er ook frequent geassocieerde letsels aanwezig meestal letsels aan de gewrichtsbanden, de menisci, het kraakbeen of een associatie van verschillende van deze letsels.

Symptomen

Symptomen zijn pijn, zwelling en een instabiliteitsgevoel na een ongeval. Bij een voorste kruisbandletsel heeft de patiënt soms een krak gevoeld of gehoord en is hij/zij door de knie gezakt, vaak is er nadien ook doorzakken of een doorzakkingsgevoel. Afhankelijk van gecombineerde andere gewrichtsbandletsels, meniscus-of kraakbeenletsels zijn er ook bijkomende symptomen van pijn aan binnen-of buitenzijde, gewrichtsblokkage, instabiliteit enz.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose wordt gesteld door het klinisch verhaal en het klinisch onderzoek. Bij een kruisbandletsel is er kort na het ongeval meestal een bloeduitstorting in het gewricht wat door punctie bevestigd kan worden. Evacuatie van dit bloed verlicht de pijn. Belangrijkste is het stabiliteitsonderzoek van de knie door specifieke testen. Door de pijn kan dit soms pas mogelijk zijn na 48 uur tot 1 week.  Een kruisbandletsel is zoals andere gewrichtsbandletsels niet zichtbaar op radiografie. Een radiografie dient om botletsels uit sluiten. Soms is op radiografie een afgerukt botfragmentje aan de buitenzijde aanwezig (=Segond lesion” of lateral capsular sign) wat wijst op een voorste kruisbandletsel. Een NMR-scan (=MRI) bevestigt de diagnose en kan bijkomende letsels van gewrichtsbanden, meniscus of kraakbeen aantonen of uitsluiten. Bij mechanische gewrichtsblokkage en vermoeden van een geluxeerde meniscushengselscheur wordt vaak het resultaat van een NMR niet afgewacht omdat een kijkoperatie toch noodzakelijk is.

Belangrijke opmerking: een kruisbandletsel met of zonder andere letsels is de eerste dagen erg pijnlijk. Hierdoor is het kniegewricht moeilijk te onderzoeken zeker wat betreft de stabiliteitstesten. Soms is dus een herevaluatie na 48 uur tot 1 week noodzakelijk. De patiënt krijgt een drukverband en moet dan tijdelijk ontlasten met krukken, pijnstilling nemen en  ijs appliceren. Met uitzondering van breuken en een knieluxatie kunnen alle acute knieletsels veilig op deze manier behandeld worden door iedere basisarts en is een dringende operatie absoluut niet aan de orde.

Behandeling

Een letsel van de voorste kruisband geneest niet spontaan. Afhankelijk van de leeftijd, het activiteitsniveau en het instabiliteitsgevoel zal men al dan niet overgaan tot een operatief herstel.

Niet-operatief

Voor “oudere” patiënten, waar eventueel zelfs al wat algemene gewrichtsslijtage aanwezig is, of die geen doorzakkingsgevoel hebben, kan men een afwachtende houding aannemen. In de acute fase (als het pas gebeurd is), kan men rust, hoogstand, ijs doorvoeren en pijnstillers nemen. Later kan men eventueel een kniestabiliserende brace dragen.

Operatief

Bij jonge actieve mensen, die nog aan sport doen, zal men een operatie voorstellen. Tijdens de operatie zal men de gescheurde kruisband vervangen door pezen (hamstringspezen, patellapees of quadricepspees) van de patiënt zelf. Indien de patiënt vroeger reeds een kruisbandherstel heeft gehad, kan men donorpezen gebruiken of een kunstligament.

De operatie wordt onder algemene verdoving uitgevoerd. Via een kijkoperatie kan de kruisband hersteld (vervangen) worden door de pezen. Deze wordt gefixeerd met een klein ijzeren plaatje op het bovenbeen en een schroef in het onderbeen. Tijdens de kijkoperatie zal men ook de menisci nakijken en eventueel behandelen. Het kraakbeen wordt ook steeds nagekeken.

Na de operatie heeft men een dik wattenverband. De dag na de operatie zal men al plooi- en strekoefeningen doen met de kinesist en kinetec. De patiënt blijft meestal 24 uur in het ziekenhuis.

We vragen van onze patiënten dat ze de eerste twee weken beschermd stappen tussen twee krukken, nadien kan men volledig steunen. De kruisbandreconstructie wordt voldoende stevig gedaan zodat dragen van een brace achteraf niet nodig is. Beweeg snel terug je knie want zo bewaar je je spieren. Wat je bewaart hoef je later niet terug te winnen. Starten met lopen op vlakke ondergrond kan vanaf 8 weken na de operatie. Lopen op oneffen ondergrond vanaf 3 maanden na de operatie. De sportspecifieke revalidatie kan duren tot 6 maanden na de operatie.

Mogelijke complicaties van de operatie zoals infectie, wondprobleem, zenuwletsels, … komen slechts zelden voor (<1%). Postoperatieve zwelling kan voorkomen, waardoor men soms na de operatie wat bloed uit de knie moet prikken.